Źle z górnictwem, coraz gorzej
2010-04-16

Z polskim górnictwem jest coraz gorzej, spada wydobycie i sprzedaż węgla, a rośnie import. Z producenta możemy niebawem stać się rynkiem zbytu.

W roku 2009 w polskich kopalniach wydobyto zaledwie 77 mln ton węgla, czyli tyle, ile w 1950 roku. Nasze górnictwo jest niedoinwestowane, ponadto obciążone nadmiernym fiskalizmem. Wystarczy nadmienić, że w Polsce węgiel obłożony jest najwyższym w świecie podatkiem VAT wynoszącym aż 22 proc.

Dochodzi problem związany z roszczeniami gmin górniczych. Trzeba tu przypomnieć, że w ostatnich pięciu latach górnictwo węgla kamiennego, brunatnego i rud miedzi wpłaciło na rzecz gmin górniczych ponad 2,7 mld zł. Trudno zatem oprzeć się wrażeniu, że gminy te podpiłowują gałąź, na której siedzą.
Spadek zapotrzebowania na energię elektryczną również przekłada się na kondycję branży węglowej. W 2010 roku energetyka może odebrać z Kompanii Węglowej zaledwie ok. 15 mln ton węgla. Zdolność wydobywcza Kompanii wynosząca ok. 42 mln ton będzie w perspektywie najbliższych lat maleć.

Spadkowi wydobycia w polskich kopalniach towarzyszy wzrost importu węgla, w tym głównie z Rosji. W 2009 roku ten import znacznie przekroczył eksport i wyniósł ponad 10 mln ton. Szacuje się, że w roku bieżącym import może oscylować w granicach 12 mln ton. Czyli tyle, ile stanowi wydobycie czterech kopalń.

Kluczowe jest pytanie, co dalej z polskim górnictwem, w jakim kierunku podążymy. Przykładowo Niemcy wydobywają rocznie ok. 18 mln ton węgla, natomiast wsparcie dla niemieckiego górnictwa wynosi ok. 1,5 do 2 mld euro rocznie. Niemcy w ten sposób subwencjonują miejsca pracy w górnictwie oraz rozwój nowoczesnych technologii.

W Polsce niezbędna jest ponadpartyjna debata o przyszłości górnictwa i roli węgla w polskiej gospodarce. Ta debata powinna mieć na celu wypracowanie modelu branży, do którego konsekwentnie będzie się zmierzać (to wariant życzeniowy, bowiem zapewne górę wezmą podziały o charakterze politycznym; chciałoby się wierzyć, że jednak nie i że do takiej niezmiernie potrzebnej debaty dojdzie).

Sektor bankowy podchodzi do górnictwa z olbrzymią rezerwą pogłębioną dodatkowo obostrzeniami wiążącymi się m.in. z emisją dwutlenku węgla. Na razie nie wiadomo, czy w przyszłości elektrownie bazujące na węglu będą musiały obowiązkowo być wyposażone w CCS, czy też nie. Z kolei sam CCS jest w fazie studialnej. Problemem jest transport dwutlenku węgla i jego składowanie. Dziś trudno wyrokować, czy i za jaki czas CCS będzie stosowany na skalę przemysłową.

Jednak polskie górnictwo potrzebuje decyzji już teraz. Brak decyzji dotyczących przyszłego modelu sektora węglowego i obecny dryf powodują, że problemów jest coraz to więcej. Należy mieć to na uwadze, bo przecież - czy to się komuś podoba, czy też nie - jesteśmy skazani na węgiel.